Sağ-Sol Kavgalarının Tarihçesi
Türkiye’de sağ-sol kavgaları ilk defa 1968 yılında başlamıştır. 1978 ve 1980 yıllarında zirve yapan sağ-sol çatışmaları 70’lerin sonuna kadar devam etmiştir. Türkiye’deki sağ-sol kavgaları bazı çevreler tarafından küçük çaplı iç savaş olarak adlandırılmaktadır. Bunun nedeni sağcıların ve solcuların mahalleleri kapatması ve sokaklarda kim tarafından yapıldığı bilinmeyen cinayetlerin ve bombalı saldırıların olmasıdır. Sağ-sol kavgalarının kökeni 1900’lü yıllara kadar dayanmaktadır. Bu kavram faşizm ve komünizm gibi düşüncelerin ortaya çıkmasıyla bütün ülkelerde bir tehdit oluşturmaya başlamıştır. Benito Mussolini tarafından benimsenen ve geliştirilen faşizm ilk defa İtalya’da çatışmalara neden olmuştur. Daha sonradan Rusya’da Ekim Devriminin gerçekleşmesinin ardından komünizm ve faşizm karşı karşıya gelmeye başlamıştır. Sağ-sol kavgaları ilk defa Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Rusya, Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere gibi ülkeler bu kavgalarla boğuşurken Türkiye’de bu tarz olayların etkisi görülmüyordu. Fakat 1960 darbesinden sonra kabul edilen 1961 anayasası halka büyük özgürlükler getirmiş ve ilk defa bu tarz kavramlar Türkiye’de sorun teşkil etmeye başlamıştı. 68 kuşağı Marksizm ve Leninizm gibi ilkeleri benimsemiş ve Türkçü-İslamcı gruplarla çatışmaya başlamıştı.
Sağ görüşlü gruplar Türk İntikam Tugayı, Ülkü Ocakları (MHP), Akıncılar ve Türk Mafyasından oluşmaktaydı. Sol görüşlü gruplar ise Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu, Devrimci Yol, THKO, TKP/ML, Türkiye Komünist Partisi ve Devrimci Gençlik gibi kuruluşların altında toplanmıştı. Sağcıların liderleri Alparslan Türkeş, Abdullah Çatlı, Muhsin Yazıcıoğlu ve Semih Tufan Gülaltay’dır. Solcuların liderleri ise Deniz Gezmiş, Mahir Çayan ve İbrahim Kaypakkaya gibi kişilerdir. 1973 genel seçimlerinde %33 oy alan CHP, bu oranı 77 seçimlerinde %41’e yükseltmiştir. Meclisteki sağcı partiler ise Milliyetçi Cephe adı altında CHP ve diğer sol görüşlü partilere karşı birleşmiştir. Milliyetçi Cephe’nin başını çeken MHP ve Güven Partisi yeni bir hükümet oluşturmuş ve silahlı militanlar yetiştirerek sağ-sol olaylarının daha da şiddetlenmesine neden olmuşlardır.
Sağ-Sol Çatışmaları Nasıl Gerçekleşti?
14 Temmuz 1968 tarihinde CMKP lideri Alparslan Türkeş İzmir’de komando eğitimleri için 100 genci kampa aldı. Kamplar 1970’lerin sonuna kadar 35 ile yayıldı ve 15 bin sağcı erkek genç eğitim gördü. Sağ-sol çatışmalarının ilk kaybı 17 Temmuz 1968 tarihinde Altıncı Filo’yu Protesto Olayları esnasında gerçekleşmiştir. İTÜ öğrencisi Vedat Demircioğlu girdiği koma sonrasında hayatını kaybetmiştir. Bu şekilde başlayan çatışmalar her sene daha fazla şiddetlenerek artmış ve binlerce kişinin ölümüyle sonuçlanmıştır. Sağ-sol kavgaları esnasında Taksim Meydanı gibi yerler ve 1 Mayıs İşçi Bayramı gibi günler sembol hâle gelmiştir. Her sene 1 Mayıs gibi günlerde çatışmalar daha fazla artmış ve bu günlerde onlarca kişi tutuklanmıştır. Protestolar beraberinde grevleri getirmiş ve olay devrimci bir hâle bürünmüştür. Ülkücülerin ve Komünistlerin çatışması bütün ülkeyi sarmış ve bu olayların sonucunda 3500’den fazla kişi hayatını kaybetmiştir. Bu kavgalar 1980 darbesiyle sonlanmıştır.
Tarihenotdus | Tarih, Kültür ve Medeniyetler sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.