“Ben burada Sultan’ı ne pohpohlamaya, ne yermeye girişecek değilim. Kararlılık ve canlılık, başlıca erdemleri arasındaydı. Doğuştan vergili bir insan sayılmazdı. başlıca erdemleri arasındaydı. Doğuştan vergili bir insan
sayılmazdı. Üstün bir cesareti olmamakla birlikte korkak da denemezdi. Ahlakça, Kuran ölçülerine vuracak olursak, kusursuz bir insan değildi. Şartların değişimini kovalayan, zamanın gereklerine ayak uydurmaya çalışan bir devlet adamıydı. Düşünüş bakımından, denilebilirdi ki, ta gençliğinden beri liberal görüşlere açık bir
kafadaydı.
Neylersin ki, ya ileri görüşlülük noksanından, ya da burnunun dikine gidişi yüzünden en kritik anlarda belirmiş olan fırsatları kaçırdı ve onulmaz kayıplara yol açtı. 30 yıl süren hükümdarlığı sırasında sonu kötü çıkan harpler ve toprak kayıpları, Osmanlı İmparatorluğu’nun büsbütün ufalmasına, zayıflamasına sebep oldu.
Yunanistan, Mısır, Cezayir Osmanlıların avuçları içinden kayıp gitti. Navarin‘de donanmasının sulara gömülüşünün acısını sonradan çekti. öbür yandan devletin dizginlerini elinde toplayabildi, birçok eyaletlerde ayaklanmaları bastırdı ve haklı olarak Yeniçeri Ocağı’na incir dikti. Yeniçeri belasını başından attıktan sonra devrim hareketlerine girişti, böylece hem Osmanlı İmparatorluğu’nu yenileştirdi, hem de Hıristiyan devletleriyle daha ahenkli bir münasebet kurulmasını sağladı.
Yurt için düşmanlarından bile tehlikeli bir nitelik kazanmış olan sapık Yeniçeri Ocağı yerine, disiplinli, düzenli bir ordu kurdu. Ne yazık ki nüfuzunun artması şahsi zaaflara ‘büsbütün kendini bırakmasına yol açtı ve genç yaşta ölümü ilerleme seyrini azalttı. Mahmut, gençken yakışıklı, göz alır bir insandı. Siyah sakalları yüzünün solukluğunu örterdi. Zamanla yıprandı. Orta boyluydu, temiz yüzlüydü, iyi yazı yazar, iyi ata binerdi. iyi bir kemankeş (okçu) olduğu söylenirdi. Her şeye rağmen denilebilir ki, onda görülen bütün erdemler kendi yapılışı ve kendi gayretlerinin eseridir, kusurları ise çevresinin ve lehinde olmayan sebeplerin mahsulüdür. Kendini hayır ile yâd edelim.”
Kaynakça:
Stanley Lane Poole, Lord
Stratford Canning’in Türkiye
Anıları, çev. Can Yücel (Ankara:
Yurt Yayınları, 1988), 73-74.
Tarihenotdus | Tarih, Kültür ve Medeniyetler sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.