Osmanlı borçlarının ödenmesi ne zaman bitti?

Osmanlı Borçları Ne Zaman Ödendi?

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde alınan dış borçlar, sadece bir imparatorluğu değil, onun mirasını devralan Türkiye Cumhuriyeti’ni de uzun yıllar etkilemiştir. Peki, bu borçlar ne zaman ve nasıl ödendi? İşte geçmişten günümüze uzanan bir borç hikâyesi…

Osmanlı Neden Borçlandı?

1854 yılında, Kırım Savaşı sırasında Osmanlı ilk kez dış borç aldı. Bu tarihten sonra imparatorluk, özellikle savaşlar ve bütçe açıkları nedeniyle sık sık Avrupa’dan borç almaya başladı.

Ancak bu borçlar yalnızca savaş masraflarını değil, aynı zamanda saray harcamalarını ve lüks tüketimi de finanse ediyordu. Plansız borçlanma ve geri ödemedeki zorluklar Osmanlı’nın mali itibarını zedeledi.

Düyun-u Umumiye: Borcun Denetimi Yabancılara Geçiyor

1881 yılında kurulan Düyun-u Umumiye İdaresi (Genel Borçlar İdaresi) ile Osmanlı Devleti, borçlarını ödeyemediği için gelir kaynaklarının bir kısmını Avrupalı alacaklılara bıraktı. Tuz, tütün, içki ve pul gibi önemli gelir kalemleri bu idare tarafından toplandı.

Bu sistem, Osmanlı’nın ekonomik bağımsızlığını büyük ölçüde kaybetmesine yol açtı.

Cumhuriyet Döneminde Borçlar Ne Oldu?

1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda, Osmanlı’nın borçlarının ne olacağı uluslararası bir mesele hâline geldi. Konu, Lozan Antlaşması’yla gündeme geldi. Türkiye bu borçları kabul etti ancak ödeme şekli ve miktarının yeniden belirlenmesini talep etti.

Ödeme Süreci Nasıl Gelişti?

• 1928 yılında Paris’te yapılan görüşmelerde Türkiye’nin borçları yeniden yapılandırıldı.

• Borçlar, Osmanlı’dan ayrılan devletlerle (Irak, Suriye, Lübnan, Yunanistan vb.) paylaştırıldı.

• Türkiye kendi payına düşen borcu taksitler hâlinde ödemeye başladı.

Son Taksit Ne Zaman Ödendi?

Türkiye, Osmanlı’dan kalan son borç taksitini 25 Mayıs 1954 tarihinde Fransa’ya ödedi. Böylece 130 yıl süren borçlanma dönemi resmen sona erdi.

Sonuç

Osmanlı Devleti’nin ekonomik çöküşüyle başlayan borç süreci, Cumhuriyet’in ilk yıllarında da önemli bir sorun olmaya devam etti. Ancak akıllı müzakereler ve ekonomik disiplin sayesinde bu yük zamanla hafifledi ve tamamen ortadan kaldırıldı. Bu tarihsel süreç, Türkiye’nin mali bağımsızlığını kazanmasında önemli bir dönüm noktasıdır.

Akademik Kaynaklar

Dr. Hatice Bahar Aşçı – Lozan Barış Antlaşmasında Osmanlı Borçları Meselesi