Refet YİNANÇ
Bilindiği gibi Mengücekler, Selçuklu devrindeki Türk beyliklerinden biri olup başlıca Erzincan, Kemah, Doğu Karahisar (Kögonya) ve Divriği şehir ve kasabalarını içine alan bölgeyi idare etmişlerdir.Bu beylik hakkında Prof. Faruk Sümer’in İslam Ansiklopedisine yazmış olduğu makaleden de anlaşıldığına göre Mengücekler, tarihi kaynaklarda çok az akisler yapmış bir hanedandır. Bununla beraber,onların özellikle Divriği’de önenıli içtimai eserler yaptırmış. olduklarını biliyoruz. Bu eserler aynı zamanda Selçuklu devri sanatının en güzel abideleri arasında sayılmaktadır.
Mengücekler hanedanının adı geçen bölgeyi ne zamandan beri idare etmiye -başladıklarına dair bilgi yoktur. ‘Reşidü’d-din, Camiü’t Tevarihininde Mengücek Gazi’nin Malazgirt zaferini müteak.ib adı geçen bölgeyi fethettiğini yazmakla beraber, Prof. Faruk Sümer’in de ifade ettiği gibi, bunun daha sonraki siyasi duruma bakılarak söylenmiş bir söz olduğu anlaşılıyor. Bu husus ne olursa olsun beyliğin XI. yü~yılın sonlarında kurulmuş olduğu hakkında Prof. Sümer’in görüşünün doğruluğunu kabul edebiliriz. Mengüceklerin hakimiyetinin
ne zaman sona erdiğini ise kesin olarak biliyoruz: 625 h. /1228 m