
Türk tarihinin önemli bir dönemini etkileyen Büyük Türk Hakanlığı, 845 ile 940 yılları arasında Asya İmparatorluğu ve dünya devleti olma niteliklerini kaybederek küçülmüştü.Bu sürede yönetim Uygur ve Karahanlı kağanlarının elindedir: Batı bölgelerini yönetenler Karahanlılar, Doğu bölgelerini yönetenler de Uygurlar’dır.
İlk Kağan, Bilge Kül Kadir Han, Samanoğulları’yla savaşmak zorunda kalmıştı.Ölümünden sonra yönetimi iki oğlu ellerine aldılar.Balasagun’da Bezir (Arslan Han) büyük kağan; Taraz’da , Oğulçak (Kadir Han) ikinci derecedeki ortağı olarak hüküm sürdüler.Samanoğulları’yla aralarındaki çekişme bu dönemde daha da hızlandı.
Başkaldıran bir şehzade Karahanlılar’a; Oğulçak‘ın yeğeni Satuk Buğra Han’a sığındı.Bunun sonucunda Satuk İslam dinine girdi; amcasına karşı başarıyla sürdürdüğü mücadele sonunda devletin Batı bölümünde de İslamlığı resmen kabul etti (X. yy. başları).Olay, Batı Karahanlılar’ın durumunu bir anda değiştiriverdi.
Müslüman olduktan sonra ”Abdülkerim” adını alan Satuk, 959 yılında öldü.Oğlu Baytaş bütün devleti İslamlaştırdı (960).Baytaş’ın yerine oğlu Ebül Hasan Ali geçti.
Karahanlılar, Maveraünnehir’i ellerine geçirdikten sonra, İslam devletlerinin en güçlüsü durumuna geldiler.Samanoğlu başkenti Buhara’da, fethedilen yerler arasındaydı ve geriye bir Horasan kalmıştı.Fakat yine o yıllarda İran kültürünün etkisini sürdüren Gazneliler’in kurduğu Türk Devleti, Karahanlılar’ın güneye ve batıya doğru daha fazla yayılmalarını önledi.
Horasan’a seferleri Gazneli Mahmud tarafından durduruldu.Bu da aile içinde karışıklıklara sebep oldu.Nasr bin Ali büyük kağan Ahmed bin Ali’yle, kardeşi Mansur bin Ali diğer kardeşleriyle taht mücadelesi yaptılar.İki rakip, Mansur bin Ali ve Yusuf Kadir birleşip Gazneli Mahmud’a savaş açtılarsa dayine yenildiler.
Daha sonra büyük kağan Yusuf bin Harun Mahmud’la anlaştı.Yusuf ve oğulları Özkent’i (1027) sonra da başkent Balasagun’u ellerine geçirdiler.Selçuk Türkmenleri ile dostlukları bozuldu ve Selçuklular Horasan’ı aldılar (1040).Karahanlılar yine Gaznelilerle birleşmek zorunda kaldı.Ama yine de aile içi çekişmeler neticesinde Karahanlılar ülkesi Doğu ve Batı olarak bölündü: Doğu (başkent Buhara) Çin-Uygur kültür mirasını taşırken Batı (başkent önce Özkent sonraları Semerkant) Tacik-İslam kültürünün etkisindeydi.Böylece bu iki devlet gerçek bir Türk-İslam kültürü yaratmış ve yaşamıştır.Doğu Karahanlılar Naymanlar (yani Hıristiyan Türkler), Batı’da Harzemşahlar yıktı.
Türklerin Müslümanlarla ilk ilişkileri VII. yy sonlarına rastlar.Horasan’a kadar yayılan İslam burada Batı Türk Kağanlığı ile temasa geçti.İslam’ın doğuşundan yüzelli yıl kadar sonra Müslüman olmaya başlayan Türkler dinin yayılmasında büyük hizmet vereceklerdir.
Yine, Sunniliğin gerilediği bu dönemde Türkler’in Sunni Hanefi mezhebini seçmiş olması, bu mezhebin İslam dünyasında kesin üstünlüğünü sağlamıştır.
Ayrıca Türkler girdikleri zengin Arap ülkelerine düzen, disiplin, örgütçülük, hoşgörü ve ticari canlılık getirmiştir.
Bu coğrafya, Yusuf Has Hacip, Kaşgarlı Mahmud ve ”Pir-i Türlüstan” diye bilinen Hoca Ahmed Yesevi gibi çağın ünlü kişilerini yetiştirmiştir.
Tarihenotdus | Tarih, Kültür ve Medeniyetler sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
Karanhanlılar bizanslılarla yaptığı dandanakan savaşında truva atını kullanarak kaleye girmek istemeleri çok stretejik bi konuydu.
Merhabalar, Dandanakan savaşı Büyük Selçuklu – Gazneliler arasında yapılmıştır.
Merhaba Arkadaş karıştırmış sanırsam 🙂
KARAHANLILAR devletine her zaman çok büyük ilgim olmuştur.teşekkür ederim ilgiyle okudum bu konu hakkında dahada fazla makale ve resim varsa paylaşımlarına sevinirim.iyi günler.
güzel bi yazı olmuş gerçekten üşenmeden okudum teşekkürler 🙂
Hep bir gün ismi mi saltuk buğra han olarak değiştirmek istemişimdir…ayrıca karahnlılar devleti tarihte ilk müslüman türk devletidir
karahanlılar ilk defa müslümanlığı kabul eden Türkler olduğu için zamanında üniversite giriş sınavlarının da değişmez soruları arasında olmuştur 🙂
ilk müslüman türk devleti karahanlılar. bu tarihi bilgiler için teşekkürler
yararlı bilgiler, teşekkürler.
Belkide bu tarihi konularda en ilginç geçmişe sahip olanlar karahanlılar. Bilgilendirme için teşekkürler.
Çocuklarımız için çok güzel anlamlı bir yazı olmuş bu paylaşımı yapan arkadaştan allah razı olsun…
Ayrıca gelecekte çocuklarımızın bu bilgileri yanlış öğrenmemesi için çok güzel hazırlanmış bir eser diyebiliriz…
Atv ekranlarında izleyicileri buluştu bugünün saraylısı
dizisi iddialı oyuncu kadrosu ile göz kamaştırıyor! Aşk-ı Memnu dizisi
ile şöhretine şhöret katan ve en fazla aranan dizi oyuncularının başında
tiyatro oyuncusu, Selçuk Yöntem var! Refik Halid Karay’ın bugünün saraylısı dizisi
kitabı aynı orijinal ismi ile beyaz perdeye taşınıyıor! Yazarın bu
eserini okuyanlar, dizide karşılaştıkları ile şoke olabilirler. Zira
Bugünün Saraylısı, orijinal kitabın bir nevi günümüze uyarlanmış
versiyonu! Bugünün Saraylısı kitabındaki tüm kahramanların isimleri
kitaptaki ile aynı! Atv’de yayınlanacak olan bugünün saraylısı izle dizisi bakalım izleyicide ne gibi izler bırakacak!
very good