Mihrap Nedir?

İslam kültür ve medeniyetinde mihrap, cami ve mescitlerde kıbleyi ve imamın namaz kıldırırken duracağı yeri gösteren mimarî yapının adıdır.

Mihrap kelimesi, Kur’anda dört yerde geçmektedir.Âl-i İmran suresinin 37.ayetinde ”Hz. Meryem‘in Kudüste inzivaya çekildiği ve ibadet ettiği mekânın adı”; 39. ayetinde ”Zekeriyya Peygamberin namaz kıldığı yer” Meryem suresinin 11. ayetinde ”mabet” anlamlarında kullanılmış; Sebe suresinin 13. ayetinde geçen mihrap kelimesinin çoğulu olan ”mehârib” ise ”yüksek ve ihtişamlı binalar, korunaklı, yüksek mekânlar, kaleler, saraylar ve mabetlergibi anlamlarla izahedilmiştir.

İslâm‘ın bidayetinden günümüze kadar mimarî gelişimi uzun bir döneme yayılan ve dini mimarînin en önemli unsurlarından biri haline gelen mihrap, Müslüman toplumlarda İslam sanatının eşsiz güzelliklerinin ve estetiğinin sergilendiği şaheserler olmuştur.

Emeviler devrinde camilerin ayrılmaz bir unsuru olarak dini hayata giren mihrâblar, Selçuklular ve özellikler Osmanlılar döneminde yapılan taş, ahşap, çini alçı ve mermer çeşitleriyle diğer İslam ülkelerinin hiç birinde görülmeyen şekilde anıtsal bir değer kazanmıştır.

Bütün camilerimizde kıble tarafında duvarın ortasında girintili bir şekilde yer alan mihrap, camilerimizin en kıymetli ve en şerefli mekanlarıdır.Çünkü mihrap imamın cemaate namaz kıldırırken öne geçtiği ve sadece kendisinin namaz kıldığı yerin adıdır.Kişinin, tek başına namaz kılması pek hoş karşılanmamıştır.Ancak mihrap sadece imamın, cemaatin önüne geçip namaz kıldırdığı yer de değildir.Mihrap, ‘savaşmak’ anlamındaki ‘harp’ kökünden türetilmiştir.Mihrap, ‘her türlü kötülükle savaşılan yer’ demektir.Her türlü kötülükten uzaklaşmanın mekanıdır.Mihrap kelimesinin bu anlamıyla aslında muhteşem bir ahlak boyutu da ifade edilmiş bulunmaktadır.

Muhyiddin-i İbn Arabi imamın, mihrapta namazı bitirdikten sonra arkasını kıbleye, yönünü de insanlara dönmesini, insan kalbini kâbe ile eşit kabul ederek, bu hususa bir anlam yüklemiştir.Onun izahı şöyledir: İmamın karşısında birden fazla kıble ve Kâbe vardır.Bu sebeple imam, namazın ardından yüzünü cemaate dönmektedir.Kâbe ile kalp arasındaki bu bağlatıyı dışa yansıtmanın ve Kâbe’den alınan ilham ile gönüller inşa etmenin gerekliliğini izah etmiştir.

Kaynak: 2012 Mihraplar Takvimi